Wskazówki do znakowania Drogi św. Jakuba w Polsce

Informacje wstępne

Dział “Wskazówki do znakowania Drogi św. Jakuba w Polsce” powstał  w wyniku dyskusji i rozmów prowadzonych podczas obrad Parlamentu Jakubowego, dla zapewnienia koordynacji wspólnych działań organizacji Camino w Polsce.

Zaproponowane w tym dziale wskazówki budowy i znakowania Drogi św. Jakuba mają na celu:

  • koordynację powstawania i utrzymywania Dróg św. Jakuba w Polsce
  • dążenie do ujednolicenia sposobu znakowania
  • zapewnienie dobrej jakości wykonywanych prac znakarskich i estetyki wyglądu szlaku
  • powielanie dobrych zasad i praktyk

Liczymy że wskazówki przydadzą podczas Waszych prac  na Drodze św. Jakuba.

Prosimy o przesyłanie uwag na adres: web@camino.net.pl

Zapraszamy do udziału w corocznych szkoleniach dla Opiekunów i znakarzy Szlaku św. Jakuba. Więcej informacji

Droga św. Jakuba w Polsce

Wskazówki do znakowania Drogi św. Jakuba w Polsce

1. SZLAK DO SANTIAGO DE COMPOSTELA

1) Droga św. Jakuba to szlak dla pielgrzymów zmierzających do Santiago de Compostela. Dlatego przyjęte jest znakowanie tylko w jednym kierunku – do Santiago, z zachowaniem dążenia do utrzymania tego kierunku (zachodniego lub południowo-zachodniego), bez niepotrzebnego nadkładania drogi

2) Przeciwny kierunek przebiegu szlaku (czyli Z Santiago), stosowany na niektórych Drogach św. Jakuba, może zostać oznakowany dodatkowo. Zalecamy wówczas, by znaki przebiegu przeciwnego różniły się od znaków stosowanych do znakowania w kierunku zasadniczym. Tak, by jednoznacznie określić kierunek podstawowy przebiegu

2. OZNAKOWANIE

1) Znak podstawowy Drogi św. Jakuba to niebieski kwadrat, na którym znajduje się muszla św. Jakuba. Głównie jest to uproszczona wersja muszli przyjeta przez Radę Europy i stosowana na większości odcinków wspólczesnego Camino de Santiago (tzw. muszla promienista), która jednoznacznie rozumiana jest jako symbol starej, chrześcijańskiej tradycji pielgrzymowania do grobu św. Jakuba.

Na niektórych szlakach (także w Polsce) przyjęto nieco inny wzór muszli – tak, by w przypadku połączenia dwóch tras łatwiej się zorientować, którym szlakiem chcę dalej podążać.

               

Dodatkowo przy znaku podstawowym dla zaznaczenia zmiany kierunku przebiegu szlaku, stosowane są:

a) żółte strzałki, znajdujące się pod znakiem podstawowym (tło muszli i strzałki jest wspólne):

fot. Alicja Pospieszała

b) lub białe trójkąty (groty), znajdujące się obok znaku podstawowego:

fot. Alicja Pospieszała

UWAGA

Ze względu na panujące niejednolite interpretacje kierunku drogi, wskazywanego przez samą muszlę: “iść tam, gdzie promienie muszli się schodzą”, lub “iść tam, gdzie promienie muszli się rozchodzą”, rekomendujemy określane kierunku drogi przez strzałkę lub grot, a nie przez kierunek “promieni” muszli. W takim wypadku muszla występuje w swojej podstawowej postaci graficznej, bez jej “obracania”.

2) Poza oznakowaniem podstawowym stosowane są elementy uzupełniające, które stanowią wkład miejscowej społeczności czy gospodarzy danego szlaku. Są one oznaką żywotności tradycji Camino w danym środowisku. Mogą to być:

a) betonowe słupki z muszlą

b) kierunkowskazy dystansowe,

c) tablice informacyjne.

Więcej informacji o elementach do znakowania i ich zestandaryzowane wzory, stosowane na Drogach św. Jakuba w Polsce, znajdują się na stronie www.camino.net.pl/opiekun-drogi/elementy-do-znakowania/.

3. NOWE SZLAKI / ZMIANA PRZEBIEGU

1) Przed wytyczeniem nowego Szlaku św. Jakuba w Polsce prosimy o uzyskanie aprobaty Parlamentu Jakubowego, który zrzesza podmioty zajmujące się Drogą św. Jakuba w Polsce. Dzięki temu będzie on miał zapewnioną promocję i informację na równi z innymi istniejącymi odcinkami Camino w naszym kraju.

Tworzenie nowego szlaku, bez konsultacji z ogólnopolskim środowiskiem caminowym może prowadzić do dezinformacji wśród pielgrzymów oraz dewaluacji Droga św. Jakuba i utracenia jej jednoczącej roli.

2) Nowe szlaki oraz ich zmieniane przebiegi na etapie prac projektowych muszą być uzgodnione z gospodarzami terenu, przez które mają przebiegać: samorządami, administracją Lasów Państwowych, zarządami dróg publicznych czy dróg wodnych (w przypadku korzystania z wałów przeciwpowodziowych), a w większych miastach – konserwatorem zabytków czy miejskim architektem.

Wskazane są także uzgodnienia z lokalnymi organizacjami turystycznymi (zwłaszcza PTTK) oraz jednostkami kościelnymi.

3) Nowe lub zmieniane przebiegi szlaku powinny prowadzić drogami polnymi lub leśnymi, bocznymi szosami lub ścieżkami o nieutwardzonej nawierzchni.

Jakkolwiek Droga św. Jakuba ma status szlaku pieszego, należy wybierać taką trasę, by możliwe było także bezpieczne poruszanie się po niej rowerem.

Sugerowane są przebiegi wspólne z istniejącymi już szlakami turystycznymi: pieszymi, rowerowymi lub konnymi.

4) Nie jest dozwolone prowadzenie szlaku: wzdłuż ruchliwej drogi bez chodnika (w tym po drogach wojewódzkich i krajowych), po torowiskach, przekraczanie ruchliwych dróg inaczej niż po przejściach dla pieszych, prowadzenie szlaku przez niebezpieczne miejsca, miejsca zagrożone powstaniem osuwisk itp.

5) W przypadku planowanych inwestycji (np. budowa nowej drogi czy zakładu przemysłowego) mogących w przyszłości negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo osób korzystających ze szlaku, należy zmienić jego przebieg mając na uwadze zapewnienie bezpieczeństwa pielgrzymów

6) W przypadku zmian infrastrukturalnych powodujących zmniejszenie komfortu lub poruszania się dla pielgrzyma (np. powstanie droga asfaltowa w miejsce drogi utwardzonej albo powstanie strefy przemysłowej), należy rozważyć korektę przebiegu szlaku.

4. RODZAJE STOSOWANYCH ZNAKÓW PODSTAWOWYCH

1) Znaki malowane

zalecamy je jako najtrwalsze, najtrudniejsze do zniszczenia przez wandali, przeznaczone do stosowania głównie poza miejscowościami i na terenach zielonych. Do malowania znaków używamy farb wodoodpornych. Zalecamy farby akrylowe, które szybko schną, a plamy oraz użyte pędzle można łatwo umyć.

Znak malowany musi być wykonany w sposób estetyczny, powinien być namalowany przy wykorzystaniu szablonu.

Standardowa wielkość znaku w tym przypadku to 15 x 15 cm lub 20 x 20 cm.

Przy prowadzeniu prac znakarskich, zalecamy zespół dwuosobowy: jedna osoba maluje, druga trzyma szablon. Możliwa jest także praca jednej osoby, wówczas szablon można przyczepić za pomocą pinezek lub taśmy malarskiej.

Namalowany znak powinien posiadać równie brzegi. Postrzępienia boków, które mogą się pojawić podczas malowania na nierównej powierzchni powinny zostać uzupełnione domalowaniem przy pomocy małego pędzelka.

Znaki malowane powinny być kładzione na wygładzonym podłożu. Może przydać się ośnik do wyrównania martwej warstwy kory na drzewach, które posiadają korę porowatą (np. dąb, sosna, wierzba). Najlepsze do malowania są drzewa o gładkiej korze, np. buk, młoda lipa, jodła itp.

Do  oczyszczenia powierzchni bezpośrednio przed malowaniem stosujemy szczotkę drucianą. Zalecamy posiadanie pędzli większych i mniejszych – tak, by łatwiej można było wykonać estetyczny znak.

Bardzo ważna uwaga!!!

Nie można używać ośnika na drzewach o korze gładkiej (np. buk, grab).
Nie można również dopuścić do ścięcia zbyt dużej ilości kory i tym samym do uszkodzenia drzewa!

2) Naklejki: stosowane są  głównie w miejscowościach, na elementach metalowych oraz gładkim betonie. Możliwe jest umieszczanie naklejek na słupkach znaków drogowych, słupach sygnalizacji świetlnej, barierach mostów itp. Podłoże, do którego kleimy naklejkę musi być gładkie. Przed montażem naklejki powierzchnię, na której naklejamy, należy odtłuścić.

Zazwyczaj stosowane są naklejki o formacie 10 x 10 cm (naklejki strzałek: 5 x 10 cm).

3) Tabliczki: z tworzywa sztucznego, blachy lub płyty dibond. Montowane są w sposób trwały przy pomocy wkrętów, śrub lub kleju.

Tabliczki powinny nie posiadać ostrych krawędzi. Przy montażu tabliczek należy zwracać szczególną uwagę, czy ich krawędzie nie stanowią zagrożenia; jej ostra czy wyeksponowana krawędź może być przyczyną poważnego wypadku. Należy także pamiętać o rowerzystach, by zabezpieczyć ich przed możliwością uderzenia w zamontowaną tabliczkę.

5. ZASADY ZNAKOWANIA

1. Znak musi być dobrze widoczny z daleka i powinien jednoznacznie wskazywać którędy kierunek wędrówki, by zapewnić komfort osobie pielgrzymującej.

2. Kolejne znaki umieszczamy optymalnie w odległości 200-250 metrów od siebie. W terenie, który tego wymaga (np. gęsta zabudowa, liczne zmiany kierunku) znakowanie musi być częstsze.

3. Umieszczenie znaku wymaga zgody właściciela posesji, na której ma być umieszczony. W przypadku terenów leśnych czy infrastruktury miejskiej wydawane zgody obejmują zazwyczaj cały trasę przebiegu szlaku i nie są konieczne osobne zgody na każde z drzew czy każdy ze znaków drogowych.

4. Znak umieszcza się w sposób prostopadły do drogi – tak, by był widoczny z daleka, a nie tylko w chwili przechodzenia obok niego. Unikamy znakowania równoległego do drogi.

5. W przypadku malowania farbą mogą powstawać zacieki. By ich uniknąć, należy stosowac metodę tzw. suchego pędzla: na końcówkę pędzla nabieramy niewielką ilość farby i powierzchnię pokrywamy nie pociągnięciami, a lekkimi uderzeniami o malowaną powierzchnię. Powstałe zacieki należy natychmiast usunąć.

6. Należy unikać malowania farbą na jezdni: znak się szybko ściera i jest słabo widoczny. Możliwe jest natomiat wykorzystanie do tego krawężników.

7. Przy znakowaniu należy usunąć (przy pomocy sekatora lub małej siekiery) krzewy i gałęzie, które zasłaniają lub mogą wkrótce zasłonić wykonywany znak

8. Unikać należy umieszczania znaków na obiektach, które mogą być usunięte w niedalekiej przyszłości, np. na uschniętych drzewach czy budynkach przeznaczonych do rozbiórki.

9. W przypadku skrętu szlaku znak ze strzałką umieszcza się przed skrzyżowaniem. Natomiast za skrzyżowaniem umieszcza się znak potwierdzający kierunek.

10. W przypadku skrzyżowań, które szlak przekracza na wprost, znak musi znajdować się bezpośrednio za skrzyżowaniem, potwierdzając kierunek.

11. Nie wolno znakować na: drzewach, które rosną w rowach, na drzewach będących pomnikami przyrody i innych cennych obiektach, które mogłyby w ten sposób ulec uszkodzeniu lub zniszczeniu

12. W przypadku likwidacji szlaku, wszystkie znaki na niego wprowadzające muszą zostać zamalowane farbą ciemnoszarą. Naklejki i tabliczki należy usunąć

Zapraszamy do obejrzenia krótkiego kursu znakowania szlaku, który przygotowała Alicja Pospieszała (Lubuska Droga św. Jakuba).

6. KONSERWACJA SZLAKU

1. Rekomendujemy coroczne, wiosenne przeglądy szlaku i ich bieżącą konserwację poprzez uzupełnienie oznakowania, usuwanie gałęzi zasłaniających znaki, oczyszczenie lub umycie tablic, drogowskazów i znaków.

2. Organizacje sprawujące opiekę nad poszczególnymi odcinkami Drogi św. Jakuba, będą starać się pozyskiwać środki np. od samorządów, na gruntowne odnawianie szlaku